Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2010

ΝΑΞΙΩΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΝΑΞΙΩΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ
Ιστορική κοινωνιολογική έρευνα
Του Φρατζέσκου Φατούρου


Ο ΘΕΟΦΑΝΗΣ (1900 - Ι930)

Η Κωμιακή ανέδειξε πολλούς οργανοπαίκτες, ερασιτέχνες και λιγότερο επαγγελματίες, οι περισσότεροι αυτοδίδακτοι. Μερικοί που ταξίδεψαν στη Σμύρνη, τα Βούρλα, την Κων|πολη, έφεραν από εκεί νέους ρυθμούς, που τους καλλιέργησαν και τους διέδωσαν.Ο πιο γνωστός οργανοπαίκτης - βιολιτζής που γεννήθηκε στην Κωμιακή ήταν ο Θεοφάνης Παντελιάς, ίσως ο καλύτερος που υπήρξε ποτέ στη Νάξο. Δυστυχώς πέθανε πολύ νέος σε ηλικία μόλις 30 ετών.
Ο Θεοφάνης ήταν κληρωτός του 20 και πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία. Από μικρό παιδί έμαθε το βιολί από τον πατέρα του τον Μποιαντςηδοβασίλη που ήταν επίσης βιολιτζής.
Ο πατέρας του είχε ταξιδέψει στην Πόλη κι εκεί έμαθε καλά την τέχνη του βιολιού Ο Θεοφάνης έμαθε πολλούς ανατολίτικους σκοπούς στη Μικρά Ασία, τους οποίους έφερε στην Κωμιακή και τη Νάξο. Ένας τέτοιος γλυκύτατος σκοπός ήταν το «Usak». Άλλος σκοπός που έφερε ήταν ο «Ατζιδιές».
Πολλοί άλλοι Ναξιώτες οργανοπαίκτες διδάχτηκαν, ακούγοντας φανερά η κρυφά το Θεοφάνη,τους καινούργιους αυτούς σκοπούς, αλλά και το μερακλίδικο
παίξιμο του". Ο Θεοφάνης παντρεύτηκε την Ευαγγελία Σκουλάτου από το Αγερσανή μια απ' τις πιο όμορφες Ναξιώτισσες, που πέθανε το 1994 σε ηλικία 89 ετών. Μαζί της απέκτησε τρεις γιους, το Βασίλη, το Γιάννη και το Θεοφάνη. Ο τελευταίος γεννήθηκε μετά το θάνατο του πατέρα του και γι αυτό έχει το όνομα του. Οι δυο πρώτοι γιοι του βρίσκονται εν ζωή. Ο Θεοφάνης έχει πεθάνει.Ο Βάγγελης Παντελιάς γιος του Θεοφάνη Θ. Παντελιά, κάτοικος του Αγερσανιού Νάξου έχει το βιολί του Θεοφάνη καθώς και τη μοναδική φωτογραφία του που ευγενικά μας παραχώρησε για να τη δημοσιεύσουμε.Το βιολί του ο Θεοφάνης το έφερε απ' τη Μικρά Ασία μετά την καταστροφή του 1922. Είχε πάρει μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία, αλλά κατά την οπισθοχώρηση αποκόπηκε απ' τη μονάδα του και κυνηγημένος κατέφυγε σ έναΤούρκικο χωριό όπου βρήκε φιλοξενία στο σπίτι ενός Τούρκου κατασκευαστή βιολιών μερικούς μήνες.
'Όταν ο Θεοφάνης έπαιζε βιολί, λένε εκείνοι που τον γνώρισαν, γέμιζε η κληματαριά στην πλάτσα της μάνας του με χιλιάδες καρδερίνες. Στα πανηγύρια που έπαιζε αρνιόταν πληρωμές υπερβολικές και συχνά επέστρεφε πίσω τα χρήματα.'Όταν πέθανε οι Κωμιακίτες τον θρήνησαν συγκεντρωμένοι γύρω απ ' το φέρετρο του στη μέση της πλάτσας της μάνας του, τραγουδώντας αυτοσχέδια κοτσάκια.

Ο ΘΕΟΦΑΝΗΣ
Η κυρία Βαρβάρα Νικηφόρου Λεβογιάννη μου ανέφερε δυό κοτσάκια όπως τα θυμάται από τη μέρα εκείνη, όταν μικρό κορίτσι παρακολούθησε την κηδεία του.

Ο Θεοφάνης σήμερα σαν τον Μαγγιόρο πάει
τους μερακλήδες πάντοτε ο χάρος κυνηγάει.
Ο χάρος ο αλύπητος τι είν' αυτό που κάνει
οπού μας πήρε αλύπητα το μερακλή το Φάνη.

Βασίλης Παντελιάς (Μπο'ι'ατζηδοβασίλη) βιολί,
πατέρας του Θεοφάνη και ο Δημητρέλης λαούτο.


Τα κείμενα είναι από το βιβλίο ΚΩΜΙΑΚΗ ΝΑΞΟΥ τόμος Γ' Επιμέλεια : Νίκος Ι. Λεβογιάννης






















Δεν υπάρχουν σχόλια: