Το αρχαίο λιμάνι του Απόλλωνα

Το αρχαίο λιμάνι του Απόλλωνα

Νέα γραπτά στοιχεία στο φωςγια τον αρχαίο μόλο του Απόλλωνα
από τον φιλόλογο Νίκο Ι. Λεβογιάννη

Στην «Ιστορία και περιγραφή της Νάξου»,που έγραψε γύρω στα 1791 ο καθολικός μοναχός Ign. Lichte (Ιγνάτιος Λίχτε), ηγούμενος της Καθολικής Μονής Ιησουϊτών στη Νάξο την ίδια περίοδο, γίνεται εκτενής αναφορά στον Απόλλωνα και στις αρχαιότητες που υπάρχουν εκεί, καθώς και στον αρχαίο μόλο.

Αναφερόμενος στο λιμάνι του Απόλλωνα γράφει ότι είναι ένας ανοιχτός όρμος, στον οποίο σώζονται τα απομεινάρια ενός προχώματος (μώλου) που μόλις ξεχωρίζει. Ο Λίχτε κάνει επίσης αναφορά και σε ένα μαρμαροστρωμένο στενό δρόμο, που πιθανώς πρόκειται για τον γνωστό «αρχαίο δρόμο» πάνω στον οποίο μετακινούσαν τους μαρμάρινους ογκόλιθους που κατέβαζαν πό το αρχαίο λατομείο στη θάλασσα.

Πρόκειται για την παλαιότερη μέχρι σήμερα γνωστή γραπτή αναφορά στον αρχαίο μόλο του Απόλλωνα.

Γράφει συγκεκριμένα ο Ιγν. Λίχτε για τον Απόλλωνα και τον αρχαίο μόλο: «Έξ ώρας εκ της πόλεως κατά το βορειοανατολικόν μέρος της νήσου είναι η θέσις η ονομαζομένη Απόλλων. Είναι εις μίαν εξορίαν όπου υπάρχει μόνον ένας νερόμυλος οικοδομημενος από ένα Καθολικόν προ μερικών χρόνων. Είναι όμως πάρα πολλαί τοιαύται αρχαιότητες να παρατηρήση τις. Είναι φανερόν ότι ήτο μία χώρα προς αυτό το μέρος κατά το μέρος της θαλάσσης. Τα ερείπια ενός στενού δρόμου πλησίον εις τον αιγιαλόν συνιστάμενα εις εύμορφα τεμάχια μαρμάρου το αποδεικνύουν. Ο λιμένας δεν αξίζει διόλου, επειδή είναι το στόμιον αυτού πάρα πολύ ανοικτόν και υπόκειται εις τον βορειοανατολικόν άνεμον. Όμως ήτο ένα πρόχωμα (μώλος), από το οποίον απομένει μόνον τόσον όσον χρειάζεται διά να μην αλησμονηθή ολοτελώς. Ένα ποταμάκι χύνεται εις τον λιμένα, όταν ο άμμος προσχώμενος από τα κύματα δεν το χωνεύει…»

Ιγν. Λίχτε (μετάφραση Γ. Π. Κρέμου): «Ιστορία και περιγραφή της Νάξου», περ. ΑΠΟΛΛΩΝ (Εν Πειραιεί), τχ. 89, Μάιος 1892, σ. 68

ο αρχαίος μόλος του Απόλλωνα

Οι αρχαιότητες που κρύβει ο τόπος μας δεν είναι όλες γνωστές, ούτε έχουν μελετηθεί από τους αρχαιολόγους. Ιδιαίτερα στην ορεινή Νάξο ελάχιστες είναι οι ανασκαφές που έχουν γίνει και ακόμη λιγότερες οι μελέτες και οι δημοσιεύσεις σε περιοδικά, εφημερίδες και βιβλία. Για τον λόγο αυτό έχουμε χρέος οι ντόπιοι επιστήμονες να σκύψουμε με ενδιαφέρον πάνω σ’ αυτό το ζήτημα, να φέρουμε στο φως ό,τι υπάρχει, που έχουμε δει, έχουμε ακούσει κ.λπ. γιατί μόνον έτσι μπορούμε να τα σώσουμε, μόνο έτσι μπορούμε να βοηθήσουμε τους αρμόδιους δημόσιους φορείς, υπηρεσίες, Πανεπιστήμια, αρχαιολόγους κ.λπ. να στρέψουν το ενδιαφέρον τους και προς τα εκεί. Εξ άλλου κάπως έτσι βρέθηκε, σώθηκε, προβλήθηκε και αναδείχτηκε ως ένα βαθμό ο μοναδικός στις Κυκλάδες Θολωτός μυκηναϊκός τάφος στην Κωμιακή και σήμερα μιλούν πλέον όλοι γι’ αυτόν. Με τον ίδιο τρόπο έγινε γνωστή και η ύπαρξη του σπουδαίου αρχαίου τεχνικού λιμενικού έργου στον Απόλλωνα και σήμερα όλοι το γνωρίζουν και μιλούν γι αυτό. Μετά από τις ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις μας στον τοπικό τύπο για τον αρχαίο μόλο και τις διαμαρτυρίες μας για την απόπειρα της Νομαρχίας να τον τσιμεντώσει και εξαφανίσει, άρχισαν να ασχολούνται οι αρχαιολόγοι και να κάνουν έρευνες που απέδειξαν και ανέδειξαν την ύπαρξή του. Η διευθύντρια της Εφορίας Εναλίων Αρχαιοτήτων Ελλάδας Αγγ. Σίμωσι επισκέφτηκε τον Απόλλωνα, έκανε την έρευνά της και δημοσίευσε επιστημονική ανακοίνωση για τον αρχαίο μόλο του Απόλλωνα. Ο καθηγητής της αρχαιολογίας Β. Λαμπρινουδάκης επίσης μελέτησε τον αρχαίο μόλο και έκανε επιστημονική ανακοίνωση στο 4ο Συνέδριο «Η Νάξος διά μέσου των αιώνων» που έγινε στην Κωμιακή. Στο ίδιο συνέδριο επίσης η καθηγήτρια της αρχαιολογίας στο Παν/μιο Αθηνών Αλευρά στην ανακοίνωσή της για το αρχαίο λατομείο του Απόλλωνα έκανε αναφορά και στον αρχαίο μόλο.
Μέχρι σήμερα όσοι επιστήμονες ασχοληθήκαμε με τον αρχαίο μόλο, δεν είχαμε εντοπίσει κάποια καταγραφή γι αυτόν σε αρχαία, βυζαντινά, μεσαιωνικά ή της εποχής της τουρκοκρατίας κείμενα. Ούτε καν στα έγγραφα των διαφόρων περιηγητών από την Ευρώπη, που επισκέπτονταν την σκλαβωμένη Ελλάδα την εποχή της τουρκοκρατίας.
Πρόσφατα εντόπισα μια καταγραφή του τέλους του 19ου αιώνα σε ένα επιστημονικό περιοδικόΤη συγκεκριμένη καταγραφή την εντόπισα πρόσφατα σ’ ένα σπάνιο φιλολογικό περιοδικό, το οποίο βρήκα στη βιβλιοθήκη της Βουλής και είναι η πρώτη γραπτή πηγή στην οποία αναφέρεται ο αρχαίος μόλος του Απόλλωνα, όπως και ο αρχαίος μαρμαροστρωμένος δρόμος.
Το χειρόγραφο αυτό που έχει τίτλο «Ιστορία της Νάξου», είναι γραμμένο προς το τέλος του 18ου αιώνα και δημοσιεύτηκε μεταφρασμένο από τον Γ. Κρέμο το 1892 (πριν 100 και πλέον χρόνια) στο σπάνιο και δυσεύρετο φιλολογικό περιοδικό ΑΠΟΛΛΩΝ που εκδόθηκε στον Πειραιά για ένα περίπου χρόνο (1891-1892).
β) Ο συγγραφέας του κειμένου αυτού, καθολικός παπάς, χρησιμοποιεί τον όρο «πρόχωμα» (μώλος) και βάζει ο ίδιος την ερμηνεία «μώλος» μέσα σε παρένθεση. Αυτός τον είδε, αυτός τον περιέγραψε, αυτός τον ερμήνευσε και από την περιγραφή που κάνει των αρχαιοτήτων του Απόλλωνα (κούρος, επιγραφή, αλλά και κάστρο Καλογήρου) είναι μια πηγή πολύ αξιόπιστη

Το αρχαίο λιμάνι του Απόλλωνα

Από το Νίκο Ι.Λεβογιάννη

«Όσοι από τους κατά καιρούς αρμόδιους μίλησαν για λιμενικό έργο στον Απόλλωνα δεν έλαβαν υπόψη τους ότι μέσα σ’ αυτόν τον όρμο βρίσκεται το αρχαιότερο ίσως λιμάνι της Νάξου, απ’ το οποίο μεταφέρθηκαν οι μαρμάρινοι όγκοι με τους οποίους χτίστηκε η Δήλος και από το οποίο φορτώθηκαν δεκάδες κούροι για πολλά μέρη της Ελλάδας και της Μεσογείου».συνέχεια .... Κάνε αριστερό κλικ να διαβάσεις ολόκληρο το κείμενο σε μορφήpdf

συνέχεια ....Κάνε αριστερό κλικ να δεις τις σχετικές φωτογραφίες