Στο χωριό ένα έθιμο πολύ ωραίο έχει σβήσει σήμερα, γίνεται την ημέρα της Αναλήψεως; του Κυρίου, την ημέρα της Πληθερής όπως τη λέμε στο χωριό.
Της Αναλήψεως; είναι μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης και όλοι στο χωριό πάνε πρωί-πρωί στην εκκλησία, κανένας δε δουλεύει αυτή την ημέρα.
Μετά την εκκλησία αρχίζει η μεγάλη ετοιμασία της ΠληΘερής. Όλοι μικρί μεγάλοι ξεσηκώνονται, γεμίζουν τους ντουράδες τους με μεζέδες, ψωμιά, τσιγάρα και ό.τι άλλο μπορούσε ο καθένας να προσφέρει. Παίρνουν επισης ορισμένα δοχεία μπακιρένια ή πήλινα και μποτίλιες ή κανάτες και ξεκινούν σε ομάδες για τις μάντρες.
Αυτή την ημέρα οι τσοπάνηδες ποοσφερουν δωρεάν το γάλα στον κόσμο που επισκέπτεται τις μάντρες. Σύμφωνα με την παοάδοση αν δεν δώσουν δωρεάν το γάλα αυτής της ημέρας, το τυρί που θα φτιάξουν θα σκουληκιάσει και θα σαπίσει ή Θαψοφήσουν τα ζώα. Γι αυτό και οι τσιγκούνηδες ακόμη, μοίραζαν δωρεάν το γάλα της Πληθερής.
Στη μάντρα φθάναμε πάντα προτού συγκεντρωθούν οι βοσκοί με τα κοπάδια τους, κοπάδια μεγάλα με κατσίκια και πρόβατα που δεν είχαν μετρημό. Το θέαμα που αντικρίζαμε δεν περιγράφεται. Από την κορυφογραμμή ξετρόβαλαν πρώτοι οι βοσκοί, πίσω τα κριάρια με τα μεγάλα κουδούνια, τις μπούκες όπω; ονομάζονται. Οι βοσκοί ανέβαιναν σε μια μεγάλη πέτρα, στο πιο ψηλό σημείο και με συνθηματικά σφυρίγματα καθοδηγούσαν το κοπάδι με τα κριάρια μπροστά, στη στάνη.Τα στενά μονοπάτια μέσα στα πυκνά φρύγανα, που ακολουθούσε το κοπάδι, φαινόταν σαν ένα ποταμάκι που κυλούσε ήσυχα για τη μικρή λιμνούλα, τη μάντρα. Τα κοπάδια τα πλαισίωναν δεξιά και αριστερά μικροκαμωμένα μαντρόσκυλα που βοηθούσαν να μην ξεφύγει κανένα κατσίκι ή πρόβατο από 10 μονοπάτι. Σχημάτιζαν μια φιδοειδή παρδαλή γραμμή, καθώς; ήταν μαύρα και άσπρα και ελάχιστα άλλα χρώματα και καθώς προσπαθούσαν να φυλάζουν τα κεφαλάκια τους από τον ήλιο σκύβοντας μέσα στα πόδια το ένα του άλλου. Τα μπουκαδέλια, τα καμπανέλια, οι μπούκες, τα τζαμπάλια (είναι ονομασίες κουδουνιών) δημιουργούσαν έναν αρμονικό σκοπό.Αφού συγκεντρώνονταν στη μάντρα όλο το κοπάδι, σταματούσαν δυό βοσκαρούδια (μικρά παιδιά, βοηθοί)
στην πόρτα για να μη βγει κανένα ζώο έξω.Οι βοσκοί καλωσόριζαν τους επισκέπτες; και εκείνοι άνοιγαν τους ντουράδες τους και προσέφεραν στους βοσκού; τα δώρα τους.*Δημοσιεύτηκε στην εφ. Κυκλαδικών Φως, Ιούνιος 1973
Χωρίς χρονοτριβή έπρεπε ν' αρχίσει το άρμεγμα. Η μάντρα ήταν χωρισμένη σε δυο ή περισσότερα χωρίσματα με φαρδιές πόρτες στις οποίες υπήρχαν δυο ή τρία πέτρινα καθίσματα μόνιμα. Εκεί κάθιζαν οι βοσκοί και έβαζε καθένα; μπροστά του ένα αρμεό, πήλινο δοχείο πολύ μεγάλο που χωρούσε περισσότερο από είκοσι οκάδες γάλα. Αφού έκαναν το σημείο του Σταυρού άρχιζαν το άρμεγμα. Η μάντρα πολλές φορές ανήκει σε δύο ή τρία ή περισσότερα άτομα. Καθένα; έχει τα δικά του ζουλοπρόβατα και για να τα γνωρίζει τα σφραγίζει. Το σφράγισμα είναι ένα σημάδι στο αυτί του ζώου. Κάθε βοσκός έχει το δικό του σημάδι, τη δική του σφραγίδα. Άλλος κόβει το αυτί του ζιόου στην άκρη, το κουτσάφτι, όπως το λένε, άλλος έχει σφραγίδα άλλο σημάδι, το λιβόκομμα, άλλος το κουτσαφτολιβόκομμα, 
άλλος έκανε μια τρύπα στο αφτί, τη βούλα, άλλος είχε το κουτσάφτι και τη βούλα και διάφορα άλλα σημάδια, για να γνωρίζει καθενός τα δικά του ζώα. Τα βοσκαρούδια, αγόρια ή κορίτσια. ήταν συνηθισμένα και με μια ματιά και με αστραπιαία κίνηση γύριζαν τα ζιόα καθένα στο αφεντικό του μπροστά για να το αρμέξει. Όταν τελείωνε το άρμεγμα άνοιγαν την πόρτα του μιτάτου και έβγαζαν έξω το ξινόγαλο. Είχαν μεγάλα δοχεία πήλινα σαν γλάστρες που χώραγαν τριάντα οκάδες γάλα. Εκεί μέσα είχαν πήξει το γάλα της προηγούμενης μέρας και ήταν ένα γιαούρτι-βούτυρο και με μια μεγάλη κουτάλα άρχιζαν τη διανομή στους επισκέπτες. Ο κάθε επισκέπτη; είχε για το ξινόγαλο τη «χειροτσυυκαλούδα», ένα πήλινο δοχείο σε σχήμα καλαθιού με το χέρι, που χωρούσε περίπου τρεις με τέσσερις οκάδες, είχε και ένα σταμνί ή μια μποτίλια ή άλλο μεταλλικό δοχείο και έβαζε μέσα το ζεστό φρέσκο γάλα. Αφού γινόταν η διανομή με τάξη και απλοχεριά σε όλους τους επισκέπτες, έβγαζαν τη μερίδα των επισκεπτών. Σε μεγάλα πήλινα δοχεία γεμάτα με ξινόγαλο έκοβαν ψωμί και ένα βοσκαρούδι μοίραζε κουτάλια από κέρατα των κριαριών σκαλισμένα με πολύ γούστο σε πολλά σχέδια, με διάφορες παραστάσεις ζώων, φυτών, φιδιών Κ.λ. Όλοι μαζί έκαναν το σημείο του σταυρού και άρχιζαν το φαγητό απ' τα μεγάλα δοχεία με το ξινόγαλο και το μυρωδάτο ψωμί.Τα αστεία και τα πειράγματα των γεροντότερων δίναν και παίρναν και όλοι ξεφάντωναν. Μετά το φαγητό ξεκινούσαν οι παρέες για το χωριό, με τα πλούσια δώρα της μάντρας. Κατά την επιστροφή δεν έλειπαν και τα μικροατυχήματα. Οι δρόμοι δύσβατοι, κατσάβραχα, φρύγανα, άγρια κλαδιά, με το παραμικρό παραπάτημα κάποιοι; μπορούσε να πέσει και να του χυθεί το γάλα. Στην περίπτωση βέβαια αυτή οι άλλοι της παρέας συμπλήρωναν απ' το δικό τους γάλα εκείνο που χύθηκε, ώστε να μην πάει κανένα; παραπονεμένος στο χωριό.
άλλος έκανε μια τρύπα στο αφτί, τη βούλα, άλλος είχε το κουτσάφτι και τη βούλα και διάφορα άλλα σημάδια, για να γνωρίζει καθενός τα δικά του ζώα. Τα βοσκαρούδια, αγόρια ή κορίτσια. ήταν συνηθισμένα και με μια ματιά και με αστραπιαία κίνηση γύριζαν τα ζιόα καθένα στο αφεντικό του μπροστά για να το αρμέξει. Όταν τελείωνε το άρμεγμα άνοιγαν την πόρτα του μιτάτου και έβγαζαν έξω το ξινόγαλο. Είχαν μεγάλα δοχεία πήλινα σαν γλάστρες που χώραγαν τριάντα οκάδες γάλα. Εκεί μέσα είχαν πήξει το γάλα της προηγούμενης μέρας και ήταν ένα γιαούρτι-βούτυρο και με μια μεγάλη κουτάλα άρχιζαν τη διανομή στους επισκέπτες. Ο κάθε επισκέπτη; είχε για το ξινόγαλο τη «χειροτσυυκαλούδα», ένα πήλινο δοχείο σε σχήμα καλαθιού με το χέρι, που χωρούσε περίπου τρεις με τέσσερις οκάδες, είχε και ένα σταμνί ή μια μποτίλια ή άλλο μεταλλικό δοχείο και έβαζε μέσα το ζεστό φρέσκο γάλα. Αφού γινόταν η διανομή με τάξη και απλοχεριά σε όλους τους επισκέπτες, έβγαζαν τη μερίδα των επισκεπτών. Σε μεγάλα πήλινα δοχεία γεμάτα με ξινόγαλο έκοβαν ψωμί και ένα βοσκαρούδι μοίραζε κουτάλια από κέρατα των κριαριών σκαλισμένα με πολύ γούστο σε πολλά σχέδια, με διάφορες παραστάσεις ζώων, φυτών, φιδιών Κ.λ. Όλοι μαζί έκαναν το σημείο του σταυρού και άρχιζαν το φαγητό απ' τα μεγάλα δοχεία με το ξινόγαλο και το μυρωδάτο ψωμί.Τα αστεία και τα πειράγματα των γεροντότερων δίναν και παίρναν και όλοι ξεφάντωναν. Μετά το φαγητό ξεκινούσαν οι παρέες για το χωριό, με τα πλούσια δώρα της μάντρας. Κατά την επιστροφή δεν έλειπαν και τα μικροατυχήματα. Οι δρόμοι δύσβατοι, κατσάβραχα, φρύγανα, άγρια κλαδιά, με το παραμικρό παραπάτημα κάποιοι; μπορούσε να πέσει και να του χυθεί το γάλα. Στην περίπτωση βέβαια αυτή οι άλλοι της παρέας συμπλήρωναν απ' το δικό τους γάλα εκείνο που χύθηκε, ώστε να μην πάει κανένα; παραπονεμένος στο χωριό.
Στο χωριό περίμεναν την επιστροφή μας απ τη μάντρα για να ετοιμάσουν το καθιερωμένο φαγητό της Πληθερής που ήταν η αλευριά ανακατεμένη με γάλα. Η Αλευριά είναι σιτάρι κομμένο στο χερόμυλο, το έβραζαν, έρριχναν μέσα μπόλικο γάλα, το σέρβιραν σε βαθειά πήλινα πιάτα και το έτρωγαν.
Τη μέρα αυτή κανένα; δεν ξεχνούσε τους ανήμπορους, του; γέρους, τις γριές και τους έστελναν τη μερίδα τους. Όλοι έπρεπε να φάνε τη μέρα αυτή το ίδιο φαγητό.
γράφει ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΥΛ.ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ Α' ΤΟΜΟΣ ΚΩΜΙΑΚΗ Τόπου Χρώματα- Αντιθέσεων Αρμονία Επιμέλεια: Νίκος Ι. Λεβογιάννης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου